आज हलशी पुरातन मंदिरात, नृसिंह जन्मोत्सव.मोठ्या दिमाखात साजरा-ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಹಲಶಿಯಲ್ಲಿ ಇಂದು ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ ಆಚರಣೆ.

हलशी येथे आज नृसिंह जन्मोत्सव. मोठ्या दिमाखात साजरा.

हलशी : (प्रतिनिधी-उमेश देसाई)
कदंब अधिपती पलसी देशाची राजधानी म्हणून गणल्या गेलेल्या, बारा हजार प्रांताच्या, या पवित्र दक्षिण काशीला मोठे महत्त्व आहे. असंख्य मंदिराचे गाव म्हणून जगजाहीर असलेल्या, या पवित्र भूमीत आज मंगळवार दिनांक 21 मे रोजी, नृसिंह जन्मोत्सव पारंपारिक पद्धतीने मोठ्या दिमाखात साजरा करण्यात आला. नवरात्रौत्सव काळात नृसिंह वराह मंदिराचा सोहळा, दरवर्षी साजरा केला जातो. कोजागिरी पौर्णिमेला राम महोत्सव दिमाखात साजरा होतो. नृसिंह जयंती निमित्त दरवर्षी अभिषेक पूजा व महाप्रसादाचे आयोजन करण्यात येते. विविध राज्यातील भाविक या सोहळ्याला उपस्थित होते.

हलशी येथील नृसिंह वराह मंदिर, हे सर्वात मोठे जागृत देवस्थान आहे. कदंब वास्तुशास्त्राचा नमुना म्हणून, हे मंदिर सुपरीचीत आहे. कदंबाची कीर्ती पताका फडकावीत हे विष्णू मंदिर गेली आठ दशके उभे आहे. मंदिराच्या भक्कम दगडी भिंती, उठून दिसणारा आयताकार चौरस ग्रॅनाईट दगड, अकरा पायऱ्यातून उंच गेलेले पिरॅमिडकृती गोकुर, मोठा कळस आणि प्रशस्त बांधणी, यावरून कदंबाची कल्पकता दिसून येते. हलशी शिलालेखानुसार, हे मंदिर बाराव्या शतकातील कदंब राजा ‘परमादीदेव कदंब’ यांच्या विनंतीनुसार मठयोगी यांनी हे मंदिर बांधून घेतले. नरसिंह देवाची या काळात मंदिरात स्थापना करण्यात आली. ‘परमादीदेव व विजयादित्य कदंब, या दोन राज्यांनी मंदिराला कलीयुग 4272 (8 जानेवारी 1172) रोजी, दोन देणग्या बहाल केल्या आहेत. 1148 ते 1169 च्या कालावधीत मंदिराची बांधणी करण्यात आली आहे.

या मंदिराला दक्षिणोत्तर दोन दरवाजे, आज पहावयास मिळतात. मात्र पूर्व दिशेला असणारा दरवाजा, तिसरा जयकेशी, या राजा विजयादीताच्या सुपुत्राने, नृसिंह मूर्ती समोर वराह देव स्थापन करून प्रवेशद्वार बंद केले. तेव्हापासून मंदिराला 8×8 आकाराची दोन गर्भगृहे. 6×8 फुटाचे दोन देवडी भाग आहेत. पश्चिम गाभाऱ्यातील उंच चबुतऱ्यावरील साळुंखीवर नारायण पद्मासन घालून बसलेले आहेत. उकळत्या तेलाचे गार पाणी करणारा, कड्यावरून फेकलेल्या फक्त प्रल्हादाला झेलणारा आणि वर प्रदानात बाधा न येता, तिन्ही सांजेला उंबरठ्यावर बसून तीर्व नखानी हिरण्यकश्यपूला मारणारा, हा विष्णू अवतार 4.5 फुटांच्या शिळेत कोरलेला पाहावयास मिळतो.

उत्तर भिंतीत अतिप्राचीन श्री नृसिंहाची दीड फुटी मूर्ती बैठी स्वरूपात आहे. पूर्व गाभाऱ्यात साळुंखीवर वराहदेव व महालक्ष्मी देवी पहावयास मिळते. पौळीत विविध देव देवतांची मंदिरे उभी आहेत. या सर्वांचे दर्शन आज भाविकांनी मोठ्या संख्येने घेतले.

ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಹಲಶಿಯಲ್ಲಿ ಇಂದು ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ ಆಚರಣೆ.

ಹಲಶಿ: (ಪ್ರತಿನಿಧಿ-ಉಮೇಶ ದೇಸಾಯಿ)
ಕದಂಬ ದೊರೆ ಪಲಸಿ ದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹನ್ನೆರಡು ಸಾವಿರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿನ, ಈ ಪವಿತ್ರ ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅಸಂಖ್ಯಾತ ದೇವಾಲಯಗಳ ಗ್ರಾಮವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಈ ಪುಣ್ಯಭೂಮಿ ಇಂದು ಮೇ 21 ಮಂಗಳವಾರದಂದು ನರಸಿಂಹ ಜನ್ಮೋತ್ಸವವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಸಡಗರದೂಂದಿಗೆ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು. ನೃಸಿಂಹ ವರಾಹ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನವರಾತ್ರಿ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೋಜಗಿರಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿ ರಾಮ ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿಯಂದು ಅಭಿಷೇಕ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಮಹಾಪ್ರಸಾದ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ ಭಕ್ತರು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು.

ಹಲಶಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೃಸಿಂಹ ವರಾಹ ದೇವಾಲಯವು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಾಗರ್ತು ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಕದಂಬ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮಾದರಿಯಾಗಿ, ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯವು ಕಳೆದ ಎಂಟು ದಶಕಗಳಿಂದ ಕದಂಬರ ಕೀರ್ತಿ ಪತಾಕೆಯನ್ನು ಹಾರಿಸುತ್ತಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳು, ಎತ್ತರಿಸಿದ ಆಯತಾಕಾರದ ಚೌಕಾಕಾರದ ಗ್ರಾನೈಟ್ ಕಲ್ಲು, ಹನ್ನೊಂದು ಹಂತಗಳ ಪಿರಮಿಡ್ ಗೋಪೂರ್, ಭವ್ಯವಾದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ ಮತ್ತು ವಿಶಾಲವಾದ ನಿರ್ಮಾಣವು ಕದಂಬರ ಜಾಣ್ಮೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಶಿ ಶಾಸನದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹನ್ನೆರಡನೇ ಶತಮಾನದ ಕದಂಬ ರಾಜ ‘ಪರಮಾದಿದೇವ ಕದಂಬ’ನ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಮಠಯೋಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವರನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ‘ಪರಮಾದಿದೇವ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾದಿತ್ಯ ಕದಂಬ, ಎರಡು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು, ಕಲಿಯುಗ 4272 ರಲ್ಲಿ (ಜನವರಿ 8, 1172) ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಎರಡು ದತ್ತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ದೇವಾಲಯವನ್ನು 1148 ಮತ್ತು 1169 ರ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.

ಈ ದೇವಾಲಯದ ದಕ್ಷಿಣ-ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಎರಡು ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಇಂದು ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ ಪೂರ್ವದ ದ್ವಾರವನ್ನು ರಾಜ ವಿಜಯಾದಿತನ ಮಗ ಜಯಕೇಶಿ III ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದನು, ಅವನು ನೃಸಿಂಹ ವಿಗ್ರಹದ ಮುಂದೆ ವರಾಹ ದೇವರನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಅಂದಿನಿಂದ ದೇವಾಲಯವು 8×8 ಗಾತ್ರದ ಎರಡು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎರಡು 6×8 ಅಡಿ ವಿಭಾಗಗಳಿವೆ. ನಾರಾಯಣನು ಪಶ್ಚಿಮ ಗಭಾರದಲ್ಲಿ ಎತ್ತರದ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಳುಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ಪದ್ಮಾಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದಾನೆ. ಬಂಡೆಯಿಂದ ಎಸೆದ ಪ್ರಹ್ಲಾದನನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹಿಡಿದು, ಮೂರು ದಿನವೂ ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗದಂತೆ, ಹಿರಣ್ಯಕಶಿಪುವನ್ನು ತನ್ನ ಮೂರು ಉಗುರುಗಳಿಂದ ಕೊಲ್ಲುವ ವಿಷ್ಣು ಅವತಾರ, ಕುದಿಯುವ ಎಣ್ಣೆಯ ತಂಪನ್ನು 4.5 ಅಡಿ ಸ್ತಂಭದ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರದ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ 1.5 ಅಡಿಯ ಪುರಾತನ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹನ ವಿಗ್ರಹವು ಕುಳಿತಿರುವ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಪೂರ್ವ ಗಭಾರದಲ್ಲಿ ವರಾಹದೇವ ಮತ್ತು ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಸಾಳುಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಹುದು. ಪೌಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ನಿಂತಿವೆ. ಇವರೆಲ್ಲರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಇಂದು ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಆಗಮಿಸಿದ್ದರು.