“पर्यावरण जपणं ही जबाबदारी नाही तर जीवनशैली असायला हवी” ; थोर समाज सेवक डॉ. शिवाजी कागणीकर- “ಪರಿಸರವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವುದು ಒಂದು ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಲ್ಲದೆ ಬದಲಿಗೆ ಅದು ಒಂದು ಜೀವನ ಶೈಲಿ”; ವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸೇವಕ ಡಾ.ಶಿವಾಜಿ ಕಾಗಣಿಕರ.

“पर्यावरण जपणं ही जबाबदारी नाही तर जीवनशैली असायला हवी” ; थोर समाज सेवक डॉ. शिवाजी कागणीकर.

खानापूर ; मराठा मंडळ ताराराणी पदवीपूर्व महाविद्यालय खानापूर येथे डॉ. शिवाजी कागणीकर यांचे 5 जून 2025 रोजी जागतिक पर्यावरण दिनाचे औचित्य साधून “पर्यावरण आणि माझी जबाबदारी” या विषयावर डॉ. शिवाजी कागणीकर यांचे व्याख्यान आयोजित करण्यात आले होते सदर कार्यक्रमाचे अध्यक्षस्थानी काॅलेजचे प्राचार्य अरविंद पाटील होते, व्यासपीठावर मराठा मंडळ शिक्षण संस्थेचे संचालक शिवाजीराव पाटील, ताराराणी हायस्कूलचे मुख्याध्यापक राहूल जाधव व पालक प्रतिनिधी उपस्थित होते. विद्यार्थ्यांनींच्या सुमधूर वसुंधरा गीताने कार्यक्रमाची सुरुवात झाली. सुरुवातीला शिक्षण महर्षी नाथाजीराव हलगेकर व भारताच्या पहिल्या महिला शिक्षिका सावित्रीबाई फुले यांच्या प्रतिमांचे पूजन प्रमुख पाहुण्यांच्या व विद्यार्थिंनींच्या हस्ते झाले.

समाज परिवर्तन व पर्यावरण रक्षणाचा वसा घेऊन पर्यावरण दूत म्हणून वावरणारे थोर समाजसेवक डॉ. शिवाजी कागणीकर म्हणाले, सागरी प्रदूषण, वाढती लोकसंख्या नियंत्रण, ग्लोबल वार्मिंग, वन्यजीव रक्षण आणि संवर्धन ही आम्हा सर्वांची जबाबदारी आहे. आज प्रत्येक क्षेत्रात विज्ञानाच्या प्रगतीचा डंका आपण वाजवतो आहे, विज्ञानाच्या प्रगती बरोबर माणसांची हवरट लालसा जन्माला आली, आणि याच लालसेपोटी रासायनिक खतांचा व किटकनाशकांचा अंदाधुंद वापर होत आहे. त्यामुळे चंद्रावर पोहचलेल्या माणसाचा पाया डळमळीत झाला आहे. आज विद्यार्थ्यांनी पर्यावरण रक्षणासाठी छोटे एक पाऊल उचलून मोठा बदल घडवून आणला पाहिजे, प्लॅस्टिकचा वापर टाळला पाहिजे, एक तरी झाड लावलं पाहिजे आणि पाणीही वाचवलं पाहिजे. भविष्यातील आनंदी जीवनासाठी पर्यावरण रक्षण महत्त्वाचे आहे. निसर्गाचा पर्यावरणाशी, पर्यावरणाचा निसर्गाशी आणि निसर्गाचा आपल्या जीवनाशी घनिष्ट संबध आहे.

खरंतर सुर्य उगवतो ही दिनाची सुरूवात असते आणि झाड उगवते ती सुदिनाची नांदी असते. वनिकरणाचा सेतू बांधण्यासाठी शासन आणि सामाजिक संघटना आता चांगली पावलं उचलताना दिसत आहेत. याच सेतू बांधनित माझा ही एक दगड (एक झाड) असला पाहिजे, अशी प्रत्येक विद्यार्थ्याची ओढ असली पाहिजे.

- Advertisement -

कार्यक्रमाचा समारोप करताना प्राचार्य अरविंद पाटील यांनी “वसुंधरेच्या शालूला हिरवा रंग लावूया आणि बहरलेल्या सृष्टीच्या अंतरंगात मनसोक्त न्हाऊया!” या काव्य पंक्तीतील ओळीवर भर देताना, मराठा मंडळाच्या अध्यक्षा डॉ. राजश्री नागराजू यांनी नुकताच मार्गदर्शित केलेल्या “ई वेस्ट” अर्थात “ई कचरा” संकलनाचा आढाव घेत सांगितले, विद्यार्थिनींनी पर्यावरण प्रदूषण करायची कृती करायची नाही किंबहुना कुणाला करू ही द्यायचं नाही, याची जबाबदारी स्वयंस्फूर्तीने घ्यावी असे आवाहन केले.

या कार्यक्रमाला मोठ्या संख्येने विद्यार्थी वर्ग उपस्थित होता. काॅलेजच्या सभागृहात संपन्न झालेल्या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन प्रा. टी आर जाधव यांनी केले तर पाहुण्यांची ओळख प्रा. आरती नाईक यांनी केली तर आभार प्रदर्शन प्रा. सोनल पाटील यांनी केले. हा कार्यक्रम यशस्वी करण्यासाठी प्रा. मंगल देसाई, प्रा. सुनिता कणबरकर, प्रा एन ए पाटील, प्रा. आर व्ही मरित्तमण्णावर, प्रा दिपाली निडगलकर, प्रा पी व्ही कर्लेकर, प्रा. सरीता देसाई व प्रा. नितीन देसाई यांनी विशेष परिश्रम घेतले.

“ಪರಿಸರವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವುದು ಒಂದು ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಲ್ಲದೆ ಬದಲಿಗೆ ಅದು ಒಂದು ಜೀವನ ಶೈಲಿ”; ವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸೇವಕ ಡಾ.ಶಿವಾಜಿ ಕಾಗಣಿಕರ.

ಖಾನಾಪುರ; ಮರಾಠಾ ಮಂಡಲ ತಾರಾರಾಣಿ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಕಾಲೇಜು ಖಾನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಜೂನ್ 5, 2025 ರಂದು ವಿಶ್ವ ಪರಿಸರ ದಿನದಂದು “ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಜವಾಬ್ದಾರಿ” ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಉಪನ್ಯಾಸ. ಶಿವಾಜಿ ಕಗನಿಕರ್ ಅವರ ಉಪನ್ಯಾಸವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಕಾಲೇಜು ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲ ಅರವಿಂದ ಪಾಟೀಲ್ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮರಾಠಾ ಮಂಡಲ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಘದ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶಿವಾಜಿರಾವ್ ಪಾಟೀಲ್, ತಾರಾರಾಣಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲ ರಾಹುಲ್ ಜಾಧವ್ ಮತ್ತು ಪೋಷಕರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಉಪಸ್ಥಿತರಿದ್ದರು. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಸುಮಧುರವಾಗಿ ಹಾಡಿದ ವಸುಂಧರ ಗೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮಹರ್ಷಿ ನಾಥಜಿರಾವ್ ಹಲಗೇಕರ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪೂಜಿಸಿದರು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಪರಿಸರ ರಾಯಭಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸೇವಕ ಡಾ. ಶಿವಾಜಿ ಕಗನಿಕರ್ ಮಾತನಾಡಿ, ಸಮುದ್ರ ಮಾಲಿನ್ಯ, ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಬೆಳವಣಿಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆ, ವನ್ಯಜೀವಿ ರಕ್ಷಣೆ ಇದರೆಲ್ಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಇಂದು ನಾವು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಗತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಮಾನವರು ದುರಾಸೆಯ ಹಸಿವಿನೊಂದಿಗೆ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಈ ದುರಾಸೆಯು ರಾಸಾಯನಿಕ ಗೊಬ್ಬರಗಳು ಮತ್ತು ಕೀಟನಾಶಕಗಳ ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ಬಳಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಚಂದ್ರನನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮನುಷ್ಯನ ಅಡಿಪಾಯ ಅಲುಗಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇಂದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತರಲು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡಬೇಕು, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬೇಕು, ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ಮರವನ್ನು ನೆಡಬೇಕು ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಉಳಿಸಬೇಕು. ಮುಂದಿನ ಉಜ್ವಲ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮುಖ್ಯ. ಪ್ರಕೃತಿಯು ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ, ಪರಿಸರವು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯು ನಮ್ಮ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಸೂರ್ಯ ಉದಯ ದೊಂದಿಗೆ ದಿನ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಮರವು ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದಿನ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅರಣ್ಯೀಕರಣಕ್ಕೆ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈಗ ಉತ್ತಮ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೂ ಈ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲು (ಮರ) ಆಗಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ ಇರಬೇಕು.

ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತಾ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲ ಅರವಿಂದ್ ಪಾಟೀಲ್, “ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಶಾಲನ್ನು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣ ಬಳಿದು ಅರಳುತ್ತಿರುವ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆನಂದಮಯ ಅಪ್ಪುಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡೋಣ!” ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಾಲನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟ “ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ” ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಮರಾಠಾ ಮಂಡಲದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ ಡಾ. ರಾಜಶ್ರೀ ನಾಗರಾಜು, ಪರಿಸರವನ್ನು ಕಲುಷಿತಗೊಳಿಸುವ ಯಾವುದನ್ನೂ ಮಾಡದಿರುವ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯಾರಿಗೂ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದಿರುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಕಾಲೇಜು ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರೊ. ಟಿ. ಆರ್. ಜಾಧವ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿ ಅತಿಥಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಪ್ರೊ. ಆರತಿ ನಾಯಕ್ ಧನ್ಯವಾದ ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ಪ್ರೊ. ಸೋನಲ್ ಪಾಟೀಲ್ ನಿರೂಪಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರೊ.ಮಂಗಲ್ ದೇಸಾಯಿ, ಪ್ರೊ.ಸುನೀತಾ ಕಣಬರಕರ, ಪ್ರೊ.ಎನ್.ಎ.ಪಾಟೀಲ್, ಪ್ರೊ.ಆರ್.ವಿ.ಮರಿತ್ತಮನ್ನವರ್, ಪ್ರೊ.ದೀಪಾಲಿ ನಿಡಗಲ್ಕರ್, ಪ್ರೊ.ಪಿ.ವಿ.ಕರ್ಲೇಕರ್, ಪ್ರೊ.ಸರಿತಾ ದೇಸಾಯಿ, ಪ್ರೊ.ನಿತಿನ್ ದೇಸಾಯಿ ಶ್ರಮಿಸಿದರು.