पनीरच्या नावाखाली चीज ॲनालॉगची सर्रास विक्री, पनीर खाताय तर सावधान! कशी ओळखाल भेसळ ?
आवडतंय म्हणून जास्त पनीर खात असाल तर ही
बातमी तुमच्यासाठी. पनीरच्या नावाखाली चीज ॲनालॉगची सर्रास विक्री होत आहे. कसं ओळखाल अस्सल पनीर?
मुंबई : पांढरेशुभ्र, मऊसूत, प्रत्येक घासासरशी
विरघळत जाणारे पनीर कुणाला आवडत नाही… परंतु दुकानांतून, डेअरीतून विकत घेताना वा हॉटेलमध्ये ऑर्डर दिल्यानंतर तुमच्यासमोर येणारा पदार्थ हा अस्सल पनीरच आहे ना, याची खातरजमा करून घ्या! मागील सहा महिन्यांत पनीरऐवजी चीज ॲनालॉग देण्याचे प्रमाण वेगाने वाढले आहे.
दिसायला हुबेहूब पनीरसारखे पांढरेशुभ्र असलेले चीज ॲनालॉग हे पनीरपेक्षा अर्ध्या किंमतीत मिळते. त्यामुळे ग्राहकाची फसवणूक करून वारेमाप नफा कमावण्यासाठी हे प्रकार सर्रास सुरू आहेत. या दोन्ही पदार्थांमध्ये भेद करता येत नसल्याने ग्राहकांची फसवणूक होते. पनीर हे शुद्ध दूध नासवून केले जाते. त्यामुळे दोन लिटर दूधापासून जेमतेम पाव किलो पनीर मिळू शकते. चीज अॅनालॉगमध्ये दुधाची पावडर आणि वनस्पती तेलाचा वापर करण्यात येतो. ‘एफएसएसएआय’ने चीज अॅनलॉगला मान्यता दिल्यामुळे ‘एफडीए’चेही हात बांधलेले आहेत. या पदार्थाचा वाढता गैरवापर ‘एफएसएसएआय’च्या लक्षात आला असला तरीही ते बाजारातून मागे न घेण्यासाठी एक मोठा दबावगट काम करत असल्याचे वरिष्ठ प्रशासकीय अधिकाऱ्यांनी सांगितले. पनीरच्या पदार्थांची फूड इंडस्ट्रीमधील एकूण आर्थिक उलाढाल लक्षात घेऊन अधिक नफा मिळवण्यासाठी हे प्रकार सुरू आहेत.
सामान्यांनी कोणते प्रश्न विचारायला हवेत?
डेअरीमधून वा इतर कोणत्याही ठिकाणाहून पनीर विकत घेताना ग्राहकांनी हे पनीर आहे की, चीज अॅनालॉग, हा प्रश्न विक्रेत्यांना विचारायला हवा. घरगुती स्वरूपामध्ये उत्तम दर्जाच्या पनीरची चाचणी करायची असल्यास सुई वा बारीक काडीसारखा पदार्थ पनीरमध्ये घालून पाहिल्यास ते सुईला चिकटत नाही. वनस्पती तेलाचा वापर केलेले अॅनालॉग मात्र चिकटते. उत्तम गुणवत्तेचे पनीर हे अतिशय मऊसूत व चविष्ट असते, तर अॅनालॉग हे चिवट आणि बेचव असते.
अशी शोधतात पळवाट…
घाऊक स्वरूपामध्ये चीज ॲनालॉगची विक्री करणारे उत्पादक हे मोठ्या आकाराच्या लाट्यांच्या स्वरूपामध्ये विक्री करतात. त्यावर साध्या प्लास्टिकचे आवरण असते. ते पनीर म्हणून विकले जाते. त्यात कोणते घटक आहेत याचा उल्लेख नसतो. विक्रेते त्याचे बिल देत नाहीत. बिल दिल्यास त्यावर पनीर म्हणून उल्लेख केला, तर अडचणीत येऊ या भीतीने ही माहिती दिली जात नाही.
वेगळा रंग हवा..
खाण्याच्या व साठवणूक करण्यात येणाऱ्या बर्फाच्या रंगातील फरक कळण्यासाठी वेगळ्या रंगाचा वापर करण्याचे निर्देश ‘एफडीए’ने दिले होते. त्याचप्रकारे चीज ॲनालॉगचा रंग गडद पिवळा करावा अशी मागणी केली जात आहे. पनीर म्हणून चीज ॲनालॉगची विक्री वाढली असून ती अवैध असल्याचे अन्न व औषध प्रशासनाचे सहआयुक्त (अन्न) शैलेश आढाव यांनीही सांगितले.
ಪನೀರ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪನ್ನೀರ್ ಅನಾಲಾಗ್‌ಗಳ ಮಾರಾಟ ಜೋರಾಗಿದೆ, ಪನೀರ್ ತಿಂದರೆ ಎಚ್ಚರ! ನಕಲಿಯನ್ನು ನೀವು ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತೀರಿ?
ನೀವು ಇಷ್ಟಪಡುವ ಕಾರಣ ನೀವು ಹೆಚ್ಚು ಪನೀರ್ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರೆ
ನಿಮಗಾಗಿ ಸುದ್ದಿ. ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್‌ಗಳನ್ನು ಪನೀರ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಜವಾದ ಪನೀರ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸುವುದು?
ಬಾಂಬೆ: ಬಿಳಿ, ಮೃದು, ಪ್ರತಿ ಹುಲ್ಲು
ಕರಗುವ ಪನೀರ್ ಅನ್ನು ಯಾರೂ ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ… ಆದರೆ ನೀವು ಅದನ್ನು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ, ಡೈರಿಯಿಂದ ಖರೀದಿಸಿದಾಗ ಅಥವಾ ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಬರುವುದು ನಿಜವಾದ ಪನೀರ್ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ! ಕಳೆದ ಆರು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಪನೀರ್ ಬದಲಿಗೆ ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತ ಹೆಚ್ಚಳ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
ಪನೀರ್‌ನಂತೆಯೇ ಕಾಣುವ ಬಿಳಿ ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್ ಪನೀರ್‌ನ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಬೆಲೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ವಂಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಲಾಭ ಗಳಿಸಲು ಈ ರೀತಿಯ ಅತಿರೇಕವಾಗಿದೆ. ಈ ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕಾರಣ ಗ್ರಾಹಕರು ಮೋಸ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಪನೀರ್ ಅನ್ನು ಶುದ್ಧ ಹಾಲನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಎರಡು ಲೀಟರ್ ಹಾಲಿನಿಂದ ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಿಲೋ ಪನೀರ್ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್ನಲ್ಲಿ ಹಾಲಿನ ಪುಡಿ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಜನ್ಯ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ‘FSSAI’ ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್‌ಗಳನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸುವುದರಿಂದ FDA ಯ ಕೈಗಳನ್ನು ಸಹ ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಫ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಎಐ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ವಸ್ತುವಿನ ದುರ್ಬಳಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದರೂ, ಅದನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದಂತೆ ದೊಡ್ಡ ಒತ್ತಡದ ಗುಂಪು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಆಡಳಿತದ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಹಾರ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿನ ಒಟ್ಟು ಆರ್ಥಿಕ ವಹಿವಾಟನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಾಭ ಪಡೆಯಲು ಈ ರೀತಿಯ ಪನೀರ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಯಾವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು?
ಡೈರಿ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೇ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಪನೀರ್ ಖರೀದಿಸುವಾಗ, ಗ್ರಾಹಕರು ಇದು ಪನೀರ್ ಅಥವಾ ಚೀಸ್ ಅನಾಲಾಗ್ ಎಂದು ಮಾರಾಟಗಾರರನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪನೀರ್‌ನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು, ಸೂಜಿ ಅಥವಾ ತೆಳುವಾದ ಕೋಲನ್ನು ಪನೀರ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸಿ ಮತ್ತು ಅದು ಸೂಜಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ ನೋಡಿ. ಸಸ್ಯಜನ್ಯ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಅನಲಾಗ್, ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಪನೀರ್ ತುಂಬಾ ಮೃದು ಮತ್ತು ರುಚಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಾದೃಶ್ಯಗಳು ಕಠಿಣ ಮತ್ತು ಅಗಿಯುತ್ತವೆ.
ಈ ರೀತಿಯ ಲೋಪದೋಷಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲಾಗುತ್ತಿದೆ…
ಚೀಸ್ ಸಾದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಬೃಹತ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ತಯಾರಕರು ಬೃಹತ್ ತರಂಗ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸರಳವಾದ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪನೀರ್ ಎಂದು ಮಾರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾವ ಪದಾರ್ಥಗಳಿವೆ ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿಲ್ಲ. ಮಾರಾಟಗಾರರು ಅದನ್ನು ಬಿಲ್ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬಿಲ್ ಪನೀರ್ ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿದರೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಯದಿಂದ ಈ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಬೇರೆ ಬಣ್ಣ ಬೇಕು..
ತಿನ್ನಲು ಮತ್ತು ಶೇಖರಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ವಿಭಿನ್ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಸಲು ಎಫ್‌ಡಿಎ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ, ಚೀಸ್ ಅನಲಾಗ್‌ನ ಬಣ್ಣವು ಗಾಢ ಹಳದಿಯಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಔಷಧ ಆಡಳಿತದ ಜಂಟಿ ಆಯುಕ್ತ (ಆಹಾರ) ಶೈಲೇಶ್ ಅಧವ್ ಅವರು ಪನೀರ್‌ನಂತೆ ಚೀಸ್ ಅನಾಲಾಗ್‌ಗಳ ಮಾರಾಟ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.
